اگر بخواهید فرهنگ یک ملت را واقعاً درک کنید، کافی است نگاهی به تعطیلات و جشن‌هایش بیندازید. آلمان، سرزمینی با تاریخ غنی و سنت‌های رنگارنگ، در طول سال مملو از آیین‌ها و جشن‌هایی است که از اعیاد مذهبی تا مناسبت‌های ملی را در بر می‌گیرد. از بازارهای درخشان کریسمس تا رژه‌های پرشور کارناوال، هر مناسبت فرصتی است برای تجربه‌ی بخشی از روح زندگی آلمانی.
شناخت این جشن‌ها نه‌تنها برای علاقه‌مندان به فرهنگ اروپا جذاب است، بلکه برای کسانی که در مسیر آموزش زبان آلمانی گام برمی‌دارند، پنجره‌ای ارزشمند به دنیای واقعی واژگان، اصطلاحات و آداب مردم آلمان باز می‌کند. در ادامه با مهم‌ترین تعطیلات رسمی و سنتی این کشور آشنا می‌شویم و از پشت هر جشن، قصه‌ای از تاریخ، باور و زندگی مردم آلمان را می‌خوانیم.
کریسمس (Weihnachten) – جشن خانواده
کریسمس مهم‌ترین جشن آلمان است که در روزهای ۲۴، ۲۵ و ۲۶ دسامبر برگزار می‌شود. خانواده‌ها درخت کریسمس را تزئین می‌کنند، شمع روشن می‌کنند و هدایایی زیر درخت می‌گذارند. بازارهای کریسمس (Weihnachtsmärkte) با چراغ‌های رنگی و بوی شیرینی و نوشیدنی گرم، فضای جادویی ایجاد می‌کنند. این روزها بیشتر از هر زمان دیگری حس همبستگی و عشق میان خانواده‌ها زنده می‌شود.
عید پاک (Ostern) – بهار و تولدی دوباره
عید پاک یادآور رستاخیز مسیح است، اما در آلمان با نمادهایی مثل خرگوش عید پاک (Osterhase) و تخم‌مرغ‌های رنگی شناخته می‌شود. خانواده‌ها در باغ یا خانه تخم‌مرغ‌ها را پنهان می‌کنند و کودکان با هیجان آن‌ها را جستجو می‌کنند. در بسیاری از شهرها مراسم آتش عید پاک (Osterfeuer) برگزار می‌شود که نماد دور کردن تاریکی و آغاز بهار است.
جمعه‌الصلب (Karfreitag) – روز سکوت
Karfreitag از مهم‌ترین تعطیلات مسیحی و روز سوگواری است. در این روز، موسیقی بلند، رقص یا جشن عمومی ممنوع است. کلیساها مراسم خاصی برای یادبود مصلوب شدن عیسی مسیح برگزار می‌کنند.
پنتیکاست (Pfingsten) – نزول روح‌القدس
Pfingsten پنجاه روز بعد از عید پاک برگزار می‌شود. این جشن یادآور نزول روح‌القدس بر شاگردان مسیح است و آغاز گسترش مسیحیت به شمار می‌آید. امروز، بسیاری از مردم از تعطیلات طولانی Pfingsten برای سفر یا جشن‌های خانوادگی استفاده می‌کنند.
عروج مسیح (Christi Himmelfahrt) – روز پدر (Vatertag)
این تعطیلات ۴۰ روز بعد از عید پاک برگزار می‌شود. در باور مسیحی، این روز به عروج مسیح به آسمان اشاره دارد. در آلمان اما با «روز پدر» گره خورده است. مردان گروهی دوچرخه‌سواری یا گردش دسته‌جمعی می‌کنند و اغلب همراه با نوشیدنی و شادی در طبیعت روز را می‌گذرانند.
فرون‌لاینام (Fronleichnam) – آیین‌های باشکوه
در ایالت‌های کاتولیک مانند بایرن و نوردراین-وستفالن، این جشن با راهپیمایی‌های مذهبی، موزیک و گل‌آرایی برگزار می‌شود. مردم به‌صورت دسته‌جمعی از خیابان‌ها عبور می‌کنند و قربانگاه‌های موقت با گل و شمع برپا می‌کنند.
عید صعود مریم مقدس (Mariä Himmelfahrt) – ۱۵ اوت
این روز به باور مسیحیان، روزی است که مریم مقدس به آسمان برده شد. در بایرن و زارلند تعطیل رسمی است و مراسم مذهبی همراه با تقدیس دسته‌های گیاهان دارویی برگزار می‌شود.
سال نو (Neujahr) – نگاهی به آینده
در شب سیلوستر (Silvester) یعنی ۳۱ دسامبر، آسمان آلمان پر از آتش‌بازی می‌شود. مردم در کنار خانواده یا دوستان گردهم می‌آیند و سال جدید را با جشن آغاز می‌کنند. بسیاری تصمیم‌های تازه (Vorsätze) می‌گیرند، مثل ورزش کردن یا یادگیری مهارت جدید.
روز کارگر (Tag der Arbeit) – اول مه
این روز به جنبش‌های کارگری و دستاوردهای آن‌ها برای شرایط بهتر کاری اختصاص دارد. علاوه بر تظاهرات و سخنرانی‌ها، در شهرهای کوچک‌تر مراسم سنتی مثل برافراشتن درخت مای‌بوم (Maibaum) برگزار می‌شود.
روز وحدت آلمان (Tag der Deutschen Einheit) – ۳ اکتبر
۳ اکتبر یادآور اتحاد دوباره آلمان شرقی و غربی در سال ۱۹۹۰ است. در این روز جشن‌های رسمی، کنسرت‌ها و نمایشگاه‌ها در پایتخت و شهرهای بزرگ برگزار می‌شوند. این روز برای مردم نماد آزادی و همبستگی است.
جشن اکتبرفست (Oktoberfest) – شادمانی بایرنی
Oktoberfest در مونیخ نه‌تنها جشن啤یر بلکه نماد فرهنگ بایرنی است. مردم لباس‌های سنتی مثل دیرندل (Dirndl) و لدرهوزن (Lederhosen) می‌پوشند و در چادرهای بزرگ با موسیقی زنده، رقص و غذاهای محلی مانند Brezel و Hendl جشن می‌گیرند.
روز نیکلاوس (Nikolaustag) – شادی کودکان
در شب ششم دسامبر، کودکان کفش‌های خود را جلوی در می‌گذارند. نیکلاوس شبانه آن‌ها را با شکلات، آجیل یا هدیه‌های کوچک پر می‌کند. این جشن فضای شادی‌بخش قبل از کریسمس است.
عید سه پادشاه (Heilige Drei Könige) – ۶ ژانویه
در این روز، کودکان با لباس پادشاهان شرق از خانه‌ای به خانه دیگر می‌روند و اشعار مذهبی می‌خوانند. آن‌ها روی در خانه‌ها نشانه‌ی مذهبی می‌نویسند (مثل C+M+B) و پول برای امور خیریه جمع‌آوری می‌کنند.
روز اصلاحات (Reformationstag) – ۳۱ اکتبر
در مناطق پروتستان‌نشین، این روز به یاد مارتین لوتر و آغاز اصلاحات دینی برگزار می‌شود. کلیساها مراسم خاصی دارند و برخی ایالت‌ها این روز را تعطیل رسمی اعلام کرده‌اند.
روز همه قدیسان (Allerheiligen) – ۱ نوامبر
در ایالت‌های کاتولیک، خانواده‌ها به گورستان می‌روند و قبور را با گل و شمع تزئین می‌کنند. این روز فرصتی برای یاد و احترام به درگذشتگان است.
روز توبه و دعا (Buß- und Bettag) – نوامبر
تنها در ایالت زاکسن تعطیل رسمی است. این روز بیشتر به سکوت، دعا و تأمل در زندگی اختصاص دارد.
کارناوال (Karneval / Fasching) – رنگارنگ و پرهیاهو
Karneval یکی از مشهورترین جشن‌های آلمان است. در شهرهایی مانند کلن و دوسلدورف، خیابان‌ها پر از رژه‌های باشکوه و موسیقی می‌شوند. مردم لباس‌های خلاقانه می‌پوشند و Rosenmontag (دوشنبه‌ی رز) نقطه اوج این جشن است.
جشن شکرگزاری (Erntedankfest) – سپاس از طبیعت
در ماه اکتبر کلیساها با سبدهایی پر از میوه، سبزیجات و نان تزئین می‌شوند. این جشن سنتی بیشتر جنبه مذهبی دارد، اما در مناطق روستایی با فستیوال‌های کوچک هم همراه است.
جمع‌بندی
تعطیلات در آلمان تنها روزهای استراحت نیستند؛ فرصت هایی هستن برای لمس تاریخ، باورها و شیوه‌ی زندگی مردم این سرزمین. از شمع‌های روشن کریسمس گرفته تا رنگ و هیاهوی کارناوال‌های کلن، هر جشن نمادی از روح جمعی، نظم و شادی در فرهنگ آلمانی است. آشنایی با این مناسبت‌ها کمک می‌کند تا زبان آلمانی را نه فقط در کتاب، بلکه در بطن زندگی واقعی مردم درک کنید.